BUGÜN ki NEPAL’İNİN GEÇMİŞ İZLERİ VE TETİKLEYİCİ UNSURLAR!
Nepal üzerinden hırsızlık, haksızlık, yolsuzluk, nepotizm, ayrıcalıklı ve sorgulanamaz kesimin yaratılması ve bütün bunların sonucunda meydana gelen sosyal çürüme ve halkın haklı infiali üzerine bir girizgâh yaparak olayların hukuki, ahlaki ve vicdani meşruiyetini daha yalın şekilde izah etmiş olalım istiyorum.
Nepal ve gelinen sürecin arka planı!
Bir Güney Asya ülkesi olan Nepal, genel hatlarıyla sancılı ama doğru bir aks üzerinden ilerleyerek olgunlaşma evresini tamamlamak için çırpınan bir ülke ve halk.
Bu anlamda Nepal’de 20. yüzyılın sonundan itibaren siyasi çalkantılar başlar. Siyasi ve toplumsal kırılmalar ve ekonomik zorluklarla yüzleşmiş ve buna sık sık başvurmuş bir halk, Nepal halkı.
1996–2006 yılları arasında yaşanan Maoist ayaklanma, toplumsal hafızada derin izler bırakmış; 2008’de monarşinin kaldırılması ve 2015’te anayasanın kabulüyle yeni bir siyasal düzen kurulmuştur. Burada verilen demokrasi, özgürlük, Anayasal düzen, adalet ve hakkaniyet kavgası, her türlü takdirin üzerindedir.
Nepal halkının hak, hukuk, adalet ve demokrasi arayışı devam eder!
Evet, 2015 yılı itibarıyla önemli bir sıçrama gerçekleştirmiş ve yine ciddi bir yol almış olan Nepal, bulunduğu Coğrafya ve tarihi arka planı itibarıyla vermesi gereken daha çok çaba ve savaş olduğunun bilincindedir.
Bu anlamda yeni yapılanmayla beraber iş başına gelmiş olan iktidarın yolsuzluk, lüks, şatafat, hak ve hukuk gaspı, keyfilik ve imtiyazlı bir yaşam gaspı ve tüm bunların sonucunda meydana gelen fakirlik, enflasyon, genç işsizlik, yarınlara duyulan güven bunalımı, iç huzursuzluk ve homurtuların başladığı sürece denk gelmektedir.
Halk, açlık ve sefalet çekerken iktidar ve çevresinde akıl almaz zenginlik, kayırmaca, imtiyazlık sınıf ve bütün bunların yanı sıra hırsızlık, yolsuzluk ve elbette ifade özgürlüğüne vurulan ket ve Eylül 2025’te sosyal medya kısıtlamasıyla tetiklenen protestolar, bu birikmiş sorunların şiddetli biçimde patlak vermesine neden olmuştur.
Gelelim Nepal’in geçmiş siyasi dönüşümleri ile güncel ayaklanma arasındaki bağlantıları incelemeye ve bugünkü gelişmelerin tarihsel kalıntılarını analiz etmeye!
Monarşiden cumhuriyete geçiş süreci ve halkın Demokrasi, özgürlük, adalet, refah, eğitim ve eşit paylaşım talepleri ve temsil sorunlarının devam etmesi ve özellikle genç nüfus, ekonomik çıkmazlar ve siyasi elitizmin yarattığı hoşnutsuzluk nedeniyle giderek daha fazla tepkisel hareketler kendisini görünür kılmaya başlar.
Nepal’in günümüz Tarihsel Arka Planı
1996–2006 yılları arasında Maoist gerilla hareketi ile merkezi yönetim arasında on yıl süren bir iç savaşa sahne oldu. Yaklaşık 17 bin kişinin öldüğü bu süreç, toplumsal güveni zayıflattı ve kurumsal kırılmalara yol açtı. 2008 yılında monarşi kaldırıldı, 2015’te kabul edilen anayasa ile Cumhuriyet ilan edildi. Ancak etnik, bölgesel ve sınıfsal sorunlar ile ekonomik eşitsizlikler çözümsüz kaldı. Bu yapısal ve birikmiş sorunlar, günümüzde yaşanan toplumsal hareketlerin tarihsel köklerini oluşturdu.
Oradan günümüz ayaklanmasının tetikleyici unsurlarına!
Eylül 2025’te hükümetin sosyal medya platformlarına yönelik hukuksuz ve art niyetli kısıtlama kararı, halk arasında haklı olarak sansür girişimi olarak algılandı. Bu karar ile iktidar; hırsızlıkların, yolsuzlukların, israf, şatafat, nepotizm, ülke kaynaklarının bir avuç namussuzun elinde döndürülüp durmasının halk tarafından bilinmemesi ve üzerinin örtülmesini ister.
İşte bu ahlaksız girişim bardağı taşıran son damla olur ve biriken öfkeyi tetikleyip, patlama noktasına taşır. Özellikle gençler, “nepotizm, hırsızlık, yolsuzluk, imtiyazlı ve sorgulanamaz kesim”, işsizlik ve temsil sorunlarına karşı büyük kitleler halinde sokaklara dökülür. Alınan sosyal medya kararı, yalnızca katalizör işlevi görmüş; asıl nedenler derin sosyoekonomik ve hukuki sorunlar olmuştur.
Yaşanan olayların seyri!
Halkın ve gençlerin ilk protestoları tamamen barışçıl olsa da güvenlik güçlerinin sert, orantısız, ahlaksız ve hukuksuz müdahalesi, bu iyi niyetli girişimleri hızla bambaşka bir boyuta doğru şekillendirip şiddetlendirdi.
Nepal halkı haklı ve son derece meşru infial sonucunda başkent Kathmandu’da parlamento binası ve diğer kamu kurumlarını sardı, teslim aldı ve sonra bazı binaları ateşe verildiler. Büyük, son derece büyük bir isyan ve infialde çeşitli çatışmalar ve kargaşalarda onlarca kişi hayatını kaybetti ve binlerce kişi yaralandı.
Bir doğum ve yeniden doğuş sancısı!
Her geçen gün genişleyen kitle, itiraz ve isyan, Hükümet üzerinde ağır baskı meydana getirdi. Kontrolden çıkan ve durdurulamayan halk ayaklanması sonucunda Başbakan K.P. Sharma Oli istifa etti.
İlk zafer elde edilmişti!
Başbakan K.P. Sharma Oli’nin istifasıyla boşalan yer ve makama geçici olarak eski Yüksek Mahkeme yargıçlarından Sushila Karki getirildi. Parlamento feshedildi ve 5 Mart 2026 için erken seçim ilan edildi.
Halk, sokağa çıkmanın ve tek güç olmanın haklı getirisini elde etmişti!
İktidarın uygulamalarında ki Adaletsizlikler, hırsızlık ve yolsuzluklar, seçkin ve dokunulmaz bir kesimi yaratmış olması, yargı ve emniyetin iktidarın bir maşası haline gelmiş olması, mevcut infiali meydana getirmekle birlikte hesap verilmesi gerektiği bilincini bir kez daha ve çok net şekilde ortaya koymuştur.
Dikkat!
Geçici hükümetin başarılı bir geçiş süreci yönetebilmesi için evvela ve mutlaka iktidar ve onun ayak takımı ile ciddi, ahlaki ve hukuki mücadeleyi mutlaka hayata geçirmesi ve kapsayıcı ekonomik programlar geliştirmesi, ülkenin gelecekteki istikrarı açısından hayati önem taşımaktadır. Aksi halde Nepal, geçmişteki çatışmaların gölgesinde yeni ayaklanma dalgalarıyla karşı karşıya kalabilir.
GELELİM Mİ BUGÜNÜN TAŞIYICI SEBEPLERİNİ MADDE MADDE İNCELEMEYE!?
Nepal hükumetinin yolsuzlukları, tartışmalı uygulamaları ve protestoların zeminin oluşturan skandallar!
1: 2019 yılında patlayan Lalita Nivas Arazi skandalı 2020’den 2023 yılına kadar tüm sıcaklığıyla gündemde kaldı!
Bu skandalda neler yaşanmıştı!? Devlete ve yani halka ait ve de Katmandu’nun en değerli arazilerinden Lalita Niwas bölgesinin, sahte belgeler ve sahte diplomalarla bürokrat ve siyasetçi iş birliği ve ortaklığı sonucunda dost, akraba ve partililere peşkeş çekildi.
Olayın kahramanları ise Başbakan ve beraberinde önde gelen siyasetçi ve milletvekilleri ve ayrıca İçişleri ve Arazi Bakanı ve bakanlık yetkilileri.
Sonuç: bütün bu hırsızlıklar, yolsuzluklar ve kendi aralarında iç edilen kamu kaynakları büyük bir kamu skandalına dönüştü. Kamuoyuna mal olması dolayısıyla kurgusal bir yargılama yapıldı. Kurgusal yargılama dolayısıyla ceza alan olmamakla birlikte çalınan servetlerin çalanların yanına kar kaldığı inancı, bugünün tetikleyicileri arasında haklı bir yer edindi.
2: Visit Visa Extortion hırsızlık, yolsuzluk ve rüşvet Skandalı!
Bu skandallarda ne olmuş neler yaşanmıştı?
Tribhuvan Havalimanı’nda, “ziyaretçi vizesi” almak isteyen kişilerden rüşvet ve ek ücret talep edildiği; bazı sahte belgelerin devlet memurlarının bilgisi ve ortaklığı dâhilinde düzenlendiği ortaya çıktı. ( Ne kadar tanıdık değil mi )
Sonuç: Yurt dışına çalışmaya gitmek isteyen binlerce Nepal vatandaşı mağdur oldu. Bu durum, hem göçmen işçilerin ailelerini hem de geniş halk kesimlerini öfkelendirdi.
3: Giri Bandhu Tea Estate Skandalı!
Peki bu skandallarda ne olmuş neler yaşanmıştı?
Doğu Nepal’deki geniş çay arazilerinin yasa dışı yollarla ( rezerv alan ) devredildiği, adeta milletin tapulu arazilerine çöküldüğü ve hükümet yetkililerinin bu devirlere göz yummakla birlikte ortak oldukları ortaya çıktı.
Çay, Nepal ekonomisinde stratejik bir ürün. Bu nedenle milletin ve kamuya ait arazilerin İktidar sahipleri ve onların ailelerinin zimmetine geçirilmesi, halkta büyük tepki yarattı.
Sonuç: Skandal, hükümetin çıkar çevreleriyle iş birliği yaptığı algısını kesinleştirip güçlendirdi
4: Nepotizm, iktidar sahiplerinin aileleri, çocukları ve onların dokunulmaz hale getirilmeleri!
Bu skandallarda ne olmuş neler yaşanmıştı?
Politikacıların çocukları, “NEPO KİDS” yani özel, ayrıcalıklı ve dokunulmaz çocuklar olarak bilinen yeni bir ayrıcalıklı sınıf oluşturdu. Onlar için diplomatik pozisyonlar, devlet bursları ve kamu kaynaklarının sınırsız ve sorumsuz kullanımı, kolay pazarlama ve iş imkânları sonuna kadar açıldı.
Böylesi Allahsız ve ahlaksız uygulamalar özellikle gençlerde ciddi ve yüksek itiraz ve isyanlara sebebiyet vererek geniş tepki topladı.
Sonuç: Protestolar sırasında gençler sık sık “bizim için iş yok, ayrıcalıklı çocuklar için her şey var” söylemini öne çıkardı. Bu öfke, sosyal medya yasaklarıyla birleşince sokaklara taşındı.
5: İktidarın maşası haline gelmiş olan emniyet güçleri göstericilere haksız, hukuksuz ve orantısız güç kullanır!
Son derece haklı ve meşru bu itiraz ve isyanlar sonrası Protestoculara karşın polis, gerçek mermi ve göz yaşartıcı gazla müdahale etti. Böylesi orantısız, ahlaksız ve hukuksuz müdahaleler sonrası ciddi can kayıpları yaşandı. Öyle ki İnsan hakları örgütleri, ölü sayısının, resmi verilerin üzerinde olduğunu belirtiyordu.
Sonuç: Hükümet hırsızlıklarının, yolsuzluklarının ve pisliklerinin üzerini örtmek için piyasaya sürdüğü emniyet güçleri ile “orantısız şiddet politikası” da halk öfkesini tırmandırdı. Bu durum, 1996–2006 iç savaşının travmalarını hatırlattı.
6: sosyal medya yasakları!
Yasak Kararı: Eylül 2025’te hükümet, sosyal medya platformlarının Nepal’de resmî temsilcilik açmasını gerekçe göstererek halkın kendi aralarında organize olup senkronize olmalarının önüne geçme amaçlı ve dolayısıyla bu platformların kendi kontrol ve denetimlerine girmesini zorunlu kıldı.
Şirketler, bu şartı yerine getirmeyince Facebook, Instagram, WhatsApp, YouTube ve X (Twitter) yasaklandı.
Yasak ve Sonuç: Bu yasak, gençler arasında doğrudan “ifade özgürlüğü kısıtlaması” olarak algılandı. Zaten sosyal medya, Nepal gençliği için hem iletişim hem de siyasetle hesaplaşma aracıydı. Yasak, protestoların kıvılcımı oldu.
Nepal’de daha önce de internet düzenlemeleri gündeme gelmişti; 2018 ve 2020’de “bilgi teknolojisi yasaları” ifade özgürlüğünü kısıtladığı gerekçesiyle sert ve yüksek itiraz ve eleştirilerin muhatabı olmuştu.
7: Olaylar kontrolden çıkınca parlamento feshi ve seçim kararı!
Karar: Başbakan Oli’nin istifası sonrası parlamento feshedildi ve erken seçim ilan edildi. İlk bakışta istenilen elde edilmiş gibi görünse de Bilinci gelişmiş olan Nepal halkı, seçimlerin, mevcut elitler arasında yeniden güç paylaşımı anlamına geleceğini düşünmesi dolayısıyla itiraz, eylem ve isyanlarına son vermeyerek, bugün ki mutlak kazanım ve başarıyı meydana getirmişlerdir.
Nihai değerlendirmemiz
Nepal’deki 2025 ayaklanması!
Yıllardır süregelen yolsuzluklar, hırsızlıklar, utanmazlıklar, skandallar, nepotizm, adaletsizlik ve devletin halktan kopuk kararları sonucunda biriken öfkenin dışavurumudur.
Lalita Niwas ve yukarda tek tek açıkladığımız büyük skandallar, hırsızlıklar ve yolsuzluklar cezasız kalmış; günlük yaşamda ise küçük yolsuzluklar (rüşvet, torpil, ayrıcalık) sıradanlaşmıştır.
Kamu düzeni tamamen ortadan kalkmış, çetelerin egemen olduğu ve bu nedenle sokak ve çarşıda, iş ve hatta ev hayatında bile can güvenliğinin tamamen ortadan kalktığı ve elbette yozlaşmaya” karşı haklı ve saygın bir isyan olarak okunabilir.
NEPAL HALKINA SAYGIYLA….
News
Asayiş
Asayiş
Asayiş
Asayiş
Asayiş
