İletişim psikolojisi ve psikoloji de iletişimin anlam ve rolü, insanların birbirleriyle kurdukları iletişimin zihinsel, duygusal ve davranışsal boyutlarını ele alması dolayısıyla hayatiyet içermektedir.
Konuyu, anlam ve önemini daha bir öne çıkaracak şekilde izah edecek olursak “Ne söylediğimiz” kadar “nasıl söylediğimizi” bilmek, tartmak, getiri ve götürü muhasebesine özel bir anlam yüklemek zorundayız.
Böyle bir kritik “neden böyle tepki aldığımızı ve aldığımız tepkilere verdiğimiz cevaplar ve yaklaşımları ve “karşı tarafın sözleri bizde hangi psikolojik mekanizmaları tetiklediğini” anlamamızı sağlar. Güncel yaşamın ve hızlı döngü yoğunluğu içinde sağlıklı ilişkiler kurmak, anlaşmazlıkları çözmek ve kendimizi doğru ifade etmek için iletişim psikolojisi bir lüks değil, bir zarurete dönüşmüştür.
.
İletişim Psikolojisinin Önemi
Evvela insana, kendisini doğru ifade etmeyi öğretir!
Şayet insan kendisini, duygu ve dürtü olarak histerik çıkışlara sebebiyet veren taraflarını keşfedip kontrol altına alamadığı zaman, sakat ve sancılı bir iletişim doğacağı sürpriz değildir. Hemen bütün sakat çıktıların menbaı da işte burasıdır.
İşte bu sebepledir ki iletişim psikolojisi, bireyin duygusal farkındalığını artırarak ne hissettiğini tanımlamasını sağlar. Bu da, daha net ve sağlıklı bir iletişimin kurmanın önemini belirleyip kapısını açar.
Ve yine iletişim psikolojisi, karşıdakini anlama becerisini, yaklaşım sabrını ve ön yargılardan arınmayı geliştirir.
Empati, sadece “kendimizi başkası yerine koymak” değildir; karşıdakinin duygusal durumunu anlamak ve bunu iletişimde hesaba katmak demektir. Yani daha detaylı, daha merhamet odaklı olup çatışmaları azaltır ve ilişkileri güçlendirir.
Çatışma yönetimini kolaylaştırır!
İletişim psikolojisini bilen birey, tartışmanın en koyu ve en şiddetli zamanlarında bile duyguların nasıl yükseldiğini, ajitatif eylem ve söylemlerin neler olduğunu ve bunların sonucunda hangi semptomların devreye girerek içinden çıkılmaz bir durumun meydana geleceğini bilen kişidir.
İşte bu bilgi daha sonra ‘’ konu, tartışma ve gerilime hangi zaman, boyut ve tonda ara verilmesi, soğutulup uzaklaşmasınıda en iyi bilen kişiyi yaratır.
İkili ve toplumsal ilişkilerde güven tesis eder.
Sağlıklı iletişim en çokta güven veren ortamlarda zuhur eder. Açık, samimi ve tutarlı bir iletişim tarzı, hem romantik hem sosyal ilişkilerde derin bağların oluşmasına, paylaşım ve bölüşümlerin büyüklüğüne kaynaklık etmekle birlikte uzun soluklu dostluklar ve ilişkilere zemin hazırlar.
En önemlilerinden birisi, kişisel gelişimi destekler.
Kişi, düzenli olarak iletişim davranışını ve psikolojisini denetleyip gözlemlemeyi öğrendikçe öz eleştiri becerisi artar. Gerek kendi iç dünyasında ve gerekse karşı dünyadan söz, fiil ve duygusal bağlamda gönderilen olumluluklar, stres yönetimini geliştirir ve olgunlaşma süreci hızlanır.
Bu anlamda hayati uyarılar!
Pratik hayatın mutlaka gereksinim duyduğu temel prensipler vardır. Bunlar, günlük hayatımızda uygulayabileceğimiz somut davranışlara dönüştürmeye yardımcı olacak önemli ikazlardır:
Kin, öfke ve şiddet!
İnsan, yukarıda bahsini yaptığım tetikleyici unsurlar dolayısıyla duyguları kabaran bir varlıktır. Bu durum beynin, rasyonel düşünmesini ve aynı ölçekte komutlar vermesini zorlaştırmaktadır.
Öyle ki: Sinirliyken gönderdiğiniz bir mesaj, söylediğiniz basit gibi görünen tek bir cümle, yıllarca kapanmayan travmatik sorunlar yaratabilir.
Duyu ile anlam karmaşası.
İşte bu sebepledir ki insan duyduğunu değil, “anladığını” cevaplamalıdır.
Karşı tarafı dinlerken kılıçlarını, silahlarını ve kalkanlarını kuşanmış bir kişinin karşı tarafı dinlemesi ama özellikle de ifade edilmek istenilen gerçek meramın içeriğine nüfuz edebilmesi zaten olanaksızıdır.
Bu sebeple asıl ve asal olan, karşı tarafın söylediğini hemen yorumlamak yerine önce, gerçekten ne demek istediğini kavramaya çalışmak olmalıdır.
Ve yine bu anlamda ana kural: “Şu an seni doğru mu anladım?” sağlıklı bir iletişim psikolojisinin başlama tümcesidir.
Sabır, sükûnet ve susmanın gücünü küçümsememe ve keşfetme.
İnsan her zaman konuşmak zorunda değildir. Her şeye cevap vermek gibi bir zorunluluk ve yükümlülüğümüzün olmadığını da bilmek ve birkaç saniyelik duraklama bile iletişimdeki gerginliği düşürür.
Bu anlamda altın anahtar: Cevap vermeden önce 3 saniye beklemek, iç muhasebe ve bilinçli bir kontrolü devreye sokacaktır ki, bu bekleyiş büyük kırılma, yarılma ve kavgaların önünü almaktadır.
Yargılamak yerine anlama, anlamlandırma ve betimleme.
“Sen böylesin, hep böyle yapıyorsun, değişmiyorsun” gibi yargılayıcı ve kategorize eden ifadeler, karşı tarafta gerginlik meydana getirip onu savunmaya iter.
Bunun yerine: “Bu davranış bende şöyle bir his oluşturdu” demek hem yumuşak bir geçişi sağlar ve hem de iletişimi anlamlı bir düzey ve düzleme taşır.
Gizli öfke taşımak.
Herhangi bir olaydan kaynaklı muhataba karşın sessiz kalıp içten içe kin, öfke ve hırs biriktirmek, iletişimi zehirler. İşte bu sebepledir ki buranın da kilometre taşı, sorunun büyümeden konuşulmasıdır.
Unutmayalım ki zihin okunmaz; söylemediğiniz şey duyulmaz ve anlaşılmaz. Kendinizi sakin, yalın ve histerik dürtülerden arındırarak ifade etmeniz hayati değer taşımaktadır.
Dijital iletişim ve yazı ton eksikliğidir.
Mesajlar yoluyla kurulan iletişim yağsız, tatsız ve lezzetsizdir. İçerisinde duyguyu tam taşımaz; yanlış anlaşılmaya çok açıktır. Bu sebeple anlamlı, önemli ve ivedi tüm konuları yüz yüze veya sesli konuşmaya özen gösterilmelidir.
Karşı tarafı ve duygularını küçümsemek.
İletişim kurduğumuz kişinin bizi anlama formatına ve bu iletişimi kurduğumuz zaman ki psikolojik eğilimine ayrıca dikkat etmek gerekir. “Abartıyorsun”, “çok hassassın” gibi cümleler iletişimi koparır. İletişim ve yaklaşım “Bunu böyle hissettiğini duyduğuma üzüldüm, cümlesiyle devam ederse, bağ ve derinlik hiç kaybolmayacaktır.
Kendini ve sınırlarını net şekilde ortaya koy.
Sınır koymayan kişi bir süre sonra kırılır ve patlar. Her şeye müsait olmadığınızı ve dolayısıyla gerektiğinde “Hayır” demenin kişisel saldırı değil, öz saygının ifadesi olduğunu kendiniz ve karşı tarafa hissettirmeniz de önemli aktörler arasındadır.
Niyet ile etki farkını fark et.
Sen, iyi niyetle bir cümle kurmuş olabilirsin ama etkisi karşı tarafta farklı olabilir. Bundan sebep doğacak etkiyi de hesaba katmak iletişim ve kişisel olgunluğun göstergesidir.
Cevap hazırlamak için dinlemenin bir hastalık olduğunu kavramak.
Çoğu kişi karşıdakini dinlerken aslında nasıl cevap vereceğini düşünür. Anlamak hesap içerisinde bile değildir. Bu durum sağlıklı ve çözüm odaklı bir iletişimi sabote eder. Önce anlamaya çalış, sonra yanıt ver.
Hülasa!
İletişim psikolojisi, insan ilişkilerinin temel yapı taşlarından biridir. Hem kendimizi tanımamızı hem de karşımızdaki insanın davranışlarının arka planını anlayabilmemizi sağlar. İyi bir iletişim becerisi doğuştan gelmez; öğrenilir, uygulanır ve zamanla gelişir. Hayatının her alanında — işte, ailede, arkadaş çevrende, ilişkinle — daha sağlıklı bağlar kurmak istiyorsak bu alanın ilkelerini günlük hayatına bilinçli şekilde entegre etmeliyiz.
İletişim güçlendiğinde sadece ilişkiler değil, hayat kalitemizi de yükselir.
İletişim Psikolojisi Açısından Önemli Kur’an Ayetleri
1. Sözün en güzeliyle konuşmak
“Kullarıma söyle: En güzel sözü söylesinler.” Ya da sözü en güzel formda söylesinler
İsrâ Suresi 53
Zandan kaçınmak, peşin hüküm vermemek
“Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının.” Bilgi ve belge odaklı konuşun.
Hucurât Suresi 12
Psikolojik olarak karşılığı: İletişimde “varsayım, kuruntu, niyet okuma” çatışmaların baş sebebidir.
Araştırmadan hüküm vermemek
Hucurât Suresi 6 “Bir fasık size haber getirirse doğruluğunu araştırın.” Yani Duyduğuna değil, doğrulanabilir olana göre hareket et.
Konuşurken adaleti korumak
“Konuştuğunuz zaman adil olun.”
— En’âm Suresi 152
Öyle ki kızgınken bile hakkı ve hakka uygun konuşmak.
Alay, küçümseme ve lakap takmaktan uzak durmak.
“Birbirinizi alaya almayın… Birbirinizi kötü lakaplarla çağırmayın.”
— Hucurât Suresi 11
Ayet, İletişimi zehirleyen davranışları kesin biçimde yasaklanıyor.
Gıybet ve dedikoduya karşı sert uyarı!
“Birbirinizin gıybetini yapmayın. Bu, ölü kardeşinizin etini yemek gibidir.”
— Hucurât Suresi 12
Psikolojik arka planı: Dedikodu, fitne toplumsal bağları yok eder; güvensizlik yaratır.
Sözünde durmak, güvenilir olmak
“Sözleşmeye sadık kalın.”
— İsrâ Suresi 34
Güvenli iletişim, tutarlılıkla başlar.
Boş sözden uzak durmak
“Onlar boş ve faydasız sözlerden yüz çevirirler.”
— Müminûn Suresi 3
Gereksiz tartışmalar yaratma ve büyütme; insan kalbini yoran tartışma iletişimlerden uzak dur.
Hal, tavır ve Ses tonunu kontrol etmek
“Yürüyüşünde mütevazı ol; sesini alçalt. Çünkü seslerin en çirkini eşeklerin sesidir.”
— Lokman Suresi 19
🔹 Psikolojik arka plan: Agresif ton = agresif duygu aktarımı ve yanlış anlama, anlaşılma, gerilim, kavga, kırılma..
Öfkeyi kontrol etmek
“Onlar öfkelerini kontrol eder ve insanları affederler.”
— Âl-i İmrân Suresi 134
Adaletli ve dengeli konuşma
“Sözünüzde doğru olun.”
— Ahzab Suresi 70
Yanlı, abartılı veya manipülatif iletişim kurmak yasak demektir!
Kısacası Kur’an’ın iletişim psikolojisine yaklaşımı:
- Yumuşak iletişim
- Öfke kontrolü
- Empati
- Adalet ve doğruluk
- Dedikodudan kaçınma
- Yargılayıcı olmayan dil
- Ses tonunun kontrolü
- Sözün sorumluluğu
Bu prensipler, modern psikolojiden binlerce yıl ortaya konmuş şaşmaz doğrular ve şaşmaz öğretilerdir!
News
Asayiş
Asayiş
Asayiş
Asayiş
Asayiş
